فشار خون چیست ؟ چه راه هایی برای پیشگیری ، کنترل و درمان آن وجود دارد ؟ برای کنترل آن چه غذاهایی بخوریم ؟ چه غذاهایی نخوریم ؟ پاسخ به این سئوالات را در این نوشته خواهید دانست . ما در این پست پس از معرفی فشار خون راه هایی برای کنترل و درمان آن ارائه می کنیم .
فشار خون ، قاتل خاموش
اهمیت تشخیص ، کنترل و درمان فشار خون به عنوان " قاتل خاموش" بر کسی پوشیده نیست چرا که فشار خون در صورت عدم تشخیص و کنترل علاوه به خطر جدی مستقیم باعث عوارضی مانند سکته های قلبی و مغزی و مشکل بینایی و عوارض کلیوی میشود که هر کدام به تنهایی میتواند یک انسان را از پا درآورد .
فشار خون عاملی حیاتی در بدن است . بنا به گفته متخصصین هر چقدر فشار خون عدد بیشتری نشان دهد احتمال حمله قلبی و سایر بیماری ها هم بیشتر میشود . کسانی که در معرض بیماری های قلبی و عروقی قرار دارند باید و باید فشار خون خود را کنترل و درمان کنند . در این امر ابتدا باید تشخیص درست صورت گیرد و پس از آن با مراجعه به پزشک متخصص نسبت به کنترل و درمان فشار خون اقدام لازم صورت گیرد . رجوع شود و زیر نظر پزشک دوره درمانی فشار خون طی شود
فشار خون چیست؟
اگر بخواهیم تعریف ساده ای از فشار خون ارائه دهیم می توان گفت فشاری که خون هنگام عبور از رگ ها به دیواره رگ وارد می کند می شود فشار خون .
عدد فشار خون
زمانی که فشار خون را اندازه گیری می کنیم دو عدد به ما نمایش داده می شود که تفسیر بسیار کوتاه آن می شود موارد زیر :
فشار خون سیستولی
فشار خون درون عروق شما در هنگام تپش قلب (عدد بزرگتر)
فشار خون دیاستولی
فشار خون درون عروق شما بین تپش های قلبی (عدد کوچکتر)
تعریف فشار خون بالا
معمولا فشار خون 12 روی 8 حد نرمال و طبیعی فشار خون است و به فشار 14 روی 9 و بیشتر فشار خون بالا گفته میشود . اگر فردی فشار خونی کمتر از 14 روی 9 و بیشتر از 12 روی 8 داشته باشد اصطلاحا در معرض ابتلا به فشار خون قرار دارد . نگته ای که در افراد مبتلا بهفشار خون بالا باید مورد توجه قرار گیرد این است که این تحقیقات نشان میدهند که بعد از 2 تا 4 سال عدم توجه به فشار خون و کنترل آن این افراد به فشار خون بالا مبتلا می شوند . به همین خاطر قبل از آن باید به فکر درمان و کنترل فشار خون باشند . اما خبر خوب در مورد فشار خون اینکه این عارضه کاملا قابل پیشگیری ، کنترل و حتی تا حدودی درمان است. اما به شرط تشخیص درست و به موقع .
فشار خون خفیف چیست؟
از فشار خون 14 روی 9 به عنوان فشار خون خفیف یاد میشود
علائم فشار خون بالا
اینکه به فشار خون قاتل خاموش می گویند به این دلیل است که گاها ممکن است به آن مبتلا باشید اما هیچ علامتی از خود بروز ندهد . اما به یکباره باعث عوارض خطرناکی مانند سکته های قلبی و مغزی و مشکل کلیوی و حتی بینایی شود . اما با این وجود ، هستند علائمی که تا حد زیادی این موضوع را نشان دهند . اما این علائم به تنهایی نمی اتوانند ثابت کنند که یک فرد دچار فشار خون بالاست . اندازه گیری فشار خون با دستگاه های فشار سنج می تواند در این تشخیص کمک کننده باشد . اما باز هم نظر پزشک حرف اول و آخر را خواهد زد .
این علائم عبارتند از :
خستگی غیر طبیعی احساس
احساس سردرد شدید
احساس درد در ناحیه قفسه سینه
دشواری در تنفس
مشکلات بینایی
ضربان قلب نامنظم
مشاهده خون در ادرار
احساس تپش در قفسه سینه، گردن، یا گوش ها
علل فشار خون بالا:
با اینکه علت دقیق فشار خون بالا هنوز ناشناخته است اما عواملی که تا حد زیادی باعث این بیماری می شوند در زیر آمده است .
مصرف دخانیات و علی الخصوص سیگار که بسیار شایع است .
چاقی و وزن بالا
عدم فعالیت بدنی به میزان کافی و ساکن بودن بیش از حد مانند پشت میز نشینی
مصرف بیش از حد نمک در وعده های روزانه
مصرف الکل
استرس : استرس بالا می تواند یکی از دلایل بسیار مهم ابتلا به فشار خون بالا باشد
بالا رفتن سن : با افزایش سن احتمال ابتلا به فشار خون بالا بیشتر می شود
ژنتیک : سابقه خانوادگی فشار خون بالا
: نارسایی فوق کلیوی و اختلالات تیروئید بیماری پیشرفته کلیوی
آپنه خواب : یعنی فشار خون شما کمی بالاتر از حالت طبیعی و در مرز فشار خون بالا قرار دارد . عدد فشار خون در این موضوع معمولا بین 120تا 139 عدد بزرگتر (سیستول) و 80 تا 89 عدد کوچکتر (دیاستول) است .
برخی از داروهای تجویزی نیز ممکن است باعث افزایش فشار خون به صورت موقت شود . مانند قرص های ضد بارداری، داروهای سرماخوردگی، داروهای ضد انعقاد خون،داروهای مسکن .
کنترل و درمان فشار خون
اطمینان از فشار خون بالا برای درمان بسیار مهم است . چرا که همانطور که قبلا گفته شد فشار خون بالا را تنها از روی علائم نمیشود تشخیص داد . باید بررسی های دقیق تری توسط پزشک انجام شود .
پس از اطمینان از بیماری فشار خون بالا با مشورت پزشک درمان شروع می شود .
درمان فشار خون بالا
درمان فشار خون بالا با ورزش
در تحقیقاتی نشان داده شد که افرادی که بی تحرک هستند زمانی که در ورزش های هوازی شرکت می کنند به طور میانگین فشار خون سیستولی (عدد بزرگتر)آنها 3.9% و فشار خون دیاستولی آنها 4.5% کاهش یافت . این راه درمان در بسیاری از موارد بهتر از داروهای فشار خون جواب داد . ورزش کردن باعث افزایش ضربان قلب و تنفس و در نهایت قوی تر شدن قلب شده و این موضوع باعث میشود که قلب با تلاش کمتری خون را پمپاژ کند . این کار باعث کاهش فشار خون میشود
البته باز هم ناگفته نماند که تشخیص فشار خون برای استفاده از مراحل درمانی بسیار مهم است.
چه مقدار ورزش
طی مقاله ای در سال 2013 توصیه شد که در هفته سه یا چهار بار ورزش متوسط تا سنگین به مدت 40 دقیقه لازم است .اما در بیماری فشار خون ورزش بسیار سنگین گاهی می تواند عوارضی به همراه داشته باشد . به همین دلیل نیازی به دوی ماراتن نیست ! افزایش فعالیت های روزانه که قبلا از ماشین ها برای آنها استفاده میکردید مانند استفاده از پله های ثابت ، پیاده روی تا محل کار به جای استفاده از خودرو و دویدن نرم ، دوچرخه سواری . انجام روتین فعالیت های مربوط به خانه میتواند به شما کمک کند .
درمان فشار خون بالا با کاهش اضافه وزن
کاهش حتی 2 الی 4 کیلو وزن در افراد چاق و دارای اضافه وزن میتواند علاوه بره کاهش فشار خون تا حد زیادی از ابتلا به بیماری های دیگر نیز جلوگیری کند .
درمان فشار خون بالا با حذف شکر و کربوهیدرات های فرآوری شده
تحقیقاتی در سال 2010 نشان داد که کم کردن چربی در وعده های غذایی و همچنین کم کردن کربوهیدرات ها هر دو باعث کاهش وزن می شوند . اما رژیم کاهش کربو هیدرات اثرات بهتری بر کاهش فشار خون داشت . بسیاری از پژوهش های علمی ثابت کرده اند که کاهش مصرف شکر و کربوهیدرات های فرآوری شده به کاهش وزن و فشار خون میتواند کمک کند . همچنین کاهش مصرف شکر خطر ابتلا به دیابت را نیز کاهش میدهد .
درمان فشار خون بالا با کاهش مصرف سدیم و افزایش مصرف پتاسیم
کاهش مصرف نمک و افزایش غذاهایی که دارای پتاسیم است بیشتر می تواند در باعث کم شدن فشار خون شود . مصرف پتاسیم اثرات نمک در بدن شما را تا حد زیادی خنثی میکند. افزایش مصرف پتاسیم بسیار راحت است زیرا این ماده در غذاهای طبیعی بسیار یافت میشود و این غذاها منبع سرشار پتاسیم هستند مانند :
لبنیات (شیر و ماست)
ماهی
میوه ها (موز، زردآلو و مرکبات)
سبزیجات (سیب زمینی، گوجه فرنگی، اسفناج، سبزی ها)
البته اگر بخواهیم کاملتر در مورد مصرف نمک توضیح دهیم باید گفت سیستم بدنی هر فرد نسبت به نمک پاسخ متفاوت و منحصر به فردی دارد . برخی به نمک حساس هستند و این موضوع باعث فشار خون بالا در آنها می شود . اما در برخی افراد اینگونه نیست و آنها می توانند نمک زیادی مصرف کنند و نمک خود را از طریق ادرار دفع کنند و فشار خون آنها نیز مشکلی نداشته باشد . البته باز هم این موضوع به تشخیص و کنترل و بررسی روزانه فشار خون برمیگردد . حساسیت پزشکی نسبت به نمک قابل درک است چراکه با توجه به علامت دار نبودن این بیماری ممکن است در هر فردی وجود داشته باشد پس بنا بر ضرورت باید در مصرف نمک محطاط عمل کرد .
درمان فشار خون بالا با ترک سیگار
و اما سیگار ! متاسفانه مصرف سیگار این روزها بسیار رواج پیدا کرده به طوریکه بسیاری از نوجوانان هم به دلایل مختلف به آن رو آورده اند . باید دانست که مصرف سیگار باعث افزایش فوری فشار خون به صورت موقت و همچنین ضربان قلب می شود مواد شیمیایی موجود در سیگار در طولانی مدت نیز باعث تنگ شدن شریان های خونی و افزایش فشار خون میشوند . این موضوع تا حدی است که حتی اگر شما سیگار نمیکشید و الان کس دیگری کنار شما مصرف میکند و شما غیر فعال هستید و به اصطلاح در محیطی باشید که دود دوم سیگار وجود دارد باز هم می تواند روی عروق خونی شما تاثیر بگذارد و فشار خون شما بالا رود . ترک سیگار علاوه بر اینکه برای تمام سلامتی شما در جنبه های مختلف بسیار مفید است باعث نشاط و روحیه شما خواهد شد . همچنین تحقیقات ثابت کرده است که کودکانی که در معرض دود سیگار قرار دارند فشار خون بیشتری نسبت به سایرین دارند .
کاهش استرس
اما شاید مهمترین عاملی که باعث فشار خون میشود و خیلی ها زودتر دچار آن میشوند استرس است . استرسهایی که از هر طرفی گاهی اوقات ما را احاطه میکنند باعث افزایش فشار خون میشوند . این است که گاهی افراد بر اثر استرس دچار سکته های قلبی میشوند . پیدا کردن راههایی برای کاهش استرس خیلی می تواند به کاهش فشار خون شما کمک کند .
جهت رهایی از استرس باید عوامل استرس زا را بشناسیم . سعی کنید نفس عمیق کشیدن را تمرین کنید راه بروید و مطالعه کنید و سعی کنید احساسات خود را کنترل کنید راههای زیادی برای کنترل استرس وجود دارد که ما برایتان در صفحه دوری از استرس آورده ایم .
موسیقی آرام بخش و استفاده از سونا میتواند تا حد زیادی موجبات کنترل و کاهش فشار خون را فراهم آورد.
یوگا و درمان فشار خون
یوگا ورزشی است که شامل کنترل تنفس تکنیک های ذهنی و حالتهای جسمی میشود و برای کاهش استرس و فشار خون بسیار مفید است . در این روش به دلیل کنترل و تسلط بر ذهن و همچنین بالا رفتن تمرکز اثرات شگفت انگیزی می توان شاهد بود .
درمان فشار خون بالا با کاهش مصرف غذاهای فرآوری شده
غذاها هم می توانند نقش بهترین غذا برای کاهش و کنترل فشار خون را بازی کنند و هم برعکس ، غذاهایی باشند به ضرر فشار خون .
این غذاها به ضرر فشار خون به دلیل وجود مقدار زیادی نمک می توانند باعث فشار خون بالا شوند . مانند سوسیس چیپس . پیتزا و اسنک ها . میتوان با بررسی برچسب روی مواد غذایی کنترل نمود که اگر سدیم موجود در محصول کمتر از 5 درصد باشد کم بوده و اگر بیشتر از 20 درصد باشد بالا بوده و خطر دارد . حد نرمال آن بین 5 تا 20 درصد است .
خواب کافی و درمان فشار خون
افرادی که نمیتوانند خوب بخوابند بیشتر در معرض ابتلا به فشار خون هستند . خواب کمتر از 7 ساعت و بیشتر از 8 ساعت در شب می تواند بر روی فشار خون تاثیرات منفی بگذارد . همچنین خواب کمتر از 6 ساعت در شب ارتباط زیادی با بالا رفتن فشار خون دارد . در کل فشار خون در مدت زمانی که خواب هستید کاهش می یابد . راههای زیادی برای خوب خوابیدن وجود دارد . مخصوصا برای افرادی که نمیتوانند راحت بخوابند . سعی کنید در برنامه خود خواب راحت و کافی مخصوصا در شب را بگنجانید و از چرت زدن های روزانه که خواب شب را مختل میکنند پرهیز کنید .
درمان گیاهی فشار خون بالا
از قدیم الایام داروهای گیاهی در فرهنگ های مختلف جهت درمان بسیاری از بیماری ها مورد استفاده قرار می گرفته است . برخی از این گیاهان دارویی و مکمل های سنتی در کاهش فشار خون نیز بسیار موثر هستند . اما قبل از معرفی آنها باید این مورد را مد نظر قرار داد که قبل از استفاده از این مکمل های سنتی با پزشک خود مشورت کنید که با داروهای شیمایی که شاید استفاده میکنید تداخل نداشته باشد . برخی از این دروهای سنتی عبارتند از :
آب کرفس ، زالزالک ، عصاره قهوه ، ریشه ی زنجبیل ، گیلاس ، عصاره پوست کاج ، گل شقایق
روغن کنجد ، رب گوجه فرنگی ، چای (به خصوص چای سبز ) ، سیر تازه یا عصاره سیر
مکمل های کاهنده فشار خون
برخی از این مکمل ها عبارتند از :
امگا۳ (روغن ماهی )
پروتئین وی ( پروتئین موجود در آب پنیر که فواید فراوانی دارد)
منیزیم
مواد غذایی حاوی منیزیم را در برنامه غذایی خود داشته باشید چراکه فقر این ماده در بدن باعث افزایش فشار خون میشود .
حذف کافئین
کافئین به طور کلی فشار خون را افزایش میدهد اما این اثر موقت است بر تاثیر آن بر روی هر فردی متفاوت از دیگری است . برخی ممکن است نسبت به کافئین حساسیت نشان دهند . که اگر شما جزو این دسته هستید باید کافئین را حذف کنید و به جای آن از نوشیدنی های بدون کافئین استفاده کنید . تحقیقات نشان داده است که کافئین در فردی که دارای فشار خون بالایی است بیشتر اثر میگذارد .
البته حذف کافئین بستگی به سیستم بدن فرد طبق فاکتورهای مختلف شخصیتی دارد .
غذاهای سالم با پروتئین زیاد
تحقیقات نشان میدهد کسانی که روزانه 100 گرم پروتئین مصرف میکنند تا 40 درصد کمتر در معرض فشار خون بالا قرار میگیرند . خوردن 100 گرم پروتئین در روز در این دوران اصلا کار سختی نیست . برخی از غذاهایی که سرشار از پروتئین هستند عبارتند از
تخم مرغ : هر 1 تخم مرغ ۶ گرم
گوشت قرمز : ۸۵ گرم گوشت قرمز ۲۲ گرم
ماهی : ۸۵ گرم ماهی سالامون ۲۲ گرم
مرغ : ۸۵ گرم سینه مرغ ۲۷ گرم
حبوبات : نصف فنجان لوبیا قرمز ۷.۶ گرم و نصف فنجان عدس ۹ گرم و نصف فنجان نخود ۷.۳ گرم
مغزها : دو قاشق غذاخوری کره بادام زمینی ۸ گرم
دارو
در صورتی که فشار خون خیلی بالاست و با تغییرات و کنترل های توضیح داده شده روند کاهشی نداشت حتما با تجویز پزشک از دارو استفاده کنید مخصوصا اگر دارای بیماری های زمینه ای هستید حتما با کمک پزشک از بهترین داروها استفاده کنید .
میوه های مهم
آب پرتقال طبیعی . توت فرنگی . سیب و آووکادو از مهمترین میوه هایی هستند که میشود برای کاهش فشار خون روی آنها حساب باز کرد .
کلام آخر:
امروزه عوارض فشار خون بالا ناشی از آن سالانه جان حدود 100 هزار ایران را می گیرد . این آمار خیلی عجیب و خطرناکی است و عجیب تر اینکه بسیاری از این افراد از وضعیت خود تا مراحل پایانی آگاهی نداشته اند اند . پس نیاز به کنترل و دانستن وضعیت فشار خون بسیار مهم است . ما در این نوشته سعی کردیم راه هایی را برای کنترل فشار خون به شما ارئه کنیم تا بااستفاده از آن ها بتوانید مدیریت بیشتری روی وضعیت سلامت خود داشته باشید .
به صورت خلاصه بخواهیم کنترل فشار خون را در دستور کار خود قرار دهیم باید به وراد زیر بپردازیم
مصرف داروها فقط در صورت تجویز
ورزشهای سالم (حداقل ۳۰ دقیقه پنج روز در هفته)
کاهش وزن در صورت چاقی و کنترل آن در حد نرمال
سبزیجات و میوه ها و لبنیات کم چرب استفاده کنید .
از برچسب های تغذیه روی محصولات غذایی استفاده کنید و غذاهای کم نمک و کم سدیم مصرف کنید
مصرف الکل و سیگار را کنار بگذارید
نوشیدن آب می تواند کمک کننده باشد .
مصرف قند شیرینی جات و کیک را بسیار محدود کنید .
آبمیوه های حاوی ویتامین ث بخورید مثل پرتقال .
مصرف نان و مواد دارای کربوهیدرات را کمتر کنید.
از غذاهای با چربی بالا دوری کنید . مانند فست فودها و غذاهای سرخ کردنی .
از مصرف نوشیدنی بین غذا و بلافاصله بعد از غذا بپرهیزید
از دمنوش ها به جای چای استفاده کنید .
